Historia parafii Drelów

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi Drelów występuje w dokumencie z 1602 r. Wieś nazywała się wtedy Drzewlewo, co świadczy o tym, że była kolonizowana nieco wcześniej przez mieszany element etniczny i ówczesny właściciel Gabriel Tęczyński nadał jej mazurską nazwę. Dnia 27 listopada 1653 r. żona następnego właściciela dóbr międzyrzeckich, Zofia Daniłowiczowa, kobieta bardzo religijna eryguje pierwszy kościół unicki w Drelowie. Dokument w tej sprawie został wystawiony w Lublinie. Wkrótce stanęła drewniana cerkiew unicka. Wiadomo, że jeden z obrazów w bocznym ołtarzu przedstawiał Ofiarowanie Dziecięcia Jezus ze św. Symeonem, a drugi obraz św. Onufrego. Niebawem nadeszły dla Drelowa czasy pożogi wojennej. W 1648 r. napadli Kozacy Chmielnickiego, w 1655 r. zalał ją potop szwedzki, a niedługo nastąpił najazd rosyjsko-kozacki, a później siedmiogrodzki. Najeźdźcy grabili, łupili, mordowali, puszczali z dymem gospodarstwa. Przerażona ludność Drelowa chroniła się w ustronnym miejscu zwanym Horodkiem. Było to uroczysko leśne, otoczone dookoła wodą, tak że dostęp do niego był utrudniony. Ponieważ było to miejsce kultu św. Onufrego, ludność tam chroniąca się, modliła się do swego świętego. Drelów miał szczęście do dobrych księży unickich, świątobliwych i wrośniętych w kulturę polską. W 1835 roku kosztem księcia Konstantego Czartoryskiego zbudowany został obecny kościół murowany pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP, konsekrowany 25 maja (6 czerwca) 1841 r., z czterema ołtarzami. W XIX w. zasłynął w Drelowie świątobliwy ksiądz unicki Jan Welinowicz. Urodził się on w 1805 r., był synem księdza unickiego. Do szkół średnich uczęszczał w Białej Podlaskiej i Łukowie. Następnie ukończył Seminarium Duchowne w Chełmie. Na księdza został wyświęcony w 1829 r. i był później dziekanem łosickim, tak jak jego ojciec, znany kanonik katedry chełmskiej. Był to zacny i zasłużony kapłan, który kazaniami wzruszał do łez swoich wiernych, gorliwy propagator różańca i obrońca mowy polskiej i książki. Ksiądz ten specjalnie świętował dzień Matki Bożej Różańcowej, wskazywał zbawienny wpływ różańca na przywiązanie wiernych do Zbawiciela i Matki Najświętszej, korzystał z polskich ksiąg liturgicznych, kazania głosił w pięknej polszczyźnie. Różaniec nie tylko odmawiano, ale i śpiewano po polsku, podobnie jak koronki. Kiedy go aresztowano w 1866 roku za nieposłuszeństwo wobec władz carskich, żegnając powiedział: "Dajcie mi polską książkę do nabożeństwa, zapewne ostatni raz w tej świątyni". Zakończył życie w 1867 roku w więzieniu w Chełmie. W kolejnych latach przyszły trudne czasy dla parafian drelowskich związane z likwidacją Unii. Punktem kulminacyjnym było męczeństwo w obronie wiary, 17 stycznia 1874 r. Po tych wydarzeniach świątynia w Drelowie została przekazana prawosławnym. Unici jednak przeszli do podziemia. Drelów jest parafią rzymskokatolicką od 1919 roku, w której mieszkają w większości potomkowie unitów. Ukaz tolerancyjny z 1905 roku dawał unitom wolność religijną i możliwość powrotu do swego obrządku, Jednak unici pomni długoletnich prześladowań, pozbawieni swoich świątyń i kapłanów, lecz niedowierzający intencjom władzy rosyjskiej, przeszli w całości do Kościoła rzymskokatolickiego, którego liturgia była im znana i bliska. Obecnie w Drelowie prowadzona jest budowa domu parafialnego, w którym będzie znajdować się izba pamięci, poświęcona bohaterskim unitom. W kościele parafialnym jest tablica upamiętniająca ofiarę życia 13 męczenników za wiarę i jedność Kościoła. W obliczu zbliżającego się Jubileuszu Roku 2000 w świątyni drelowskiej począwszy od 17 sierpnia 1998 roku są odprawiane Apele Unickie. Intencją tych modlitw jest uproszenie łaski dla całej diecezji, by zachowując dziedzictwo wiary ojców wejść w Trzecie Tysiąclecie.

Ważniejsze daty z dziejów parafii

• 1653 –  Zofia z Tęczyńskich Daniłowiczowa funduje drewnianą świątynię katolicką obrządku unickiego Niepokalanego Poczęcia NMP dla nowoutworzonej parafii w Drelowie.

• 1666 –  ustawienie drewnianego krzyża w Horodku po zakończeniu wojen z Moskalami i Szwedami.

• 1760 –  ksiądz  Mikołaj Waszyński buduje świętemu Onufremu drewnianą kaplicę w Horodku.

• 1781 –  Książe Adam Czartoryski buduje nową kaplicę drewniana w Horodku.

• 1802 –  książę Konstanty Czartoryski oddaje kaplicę w Horodku pod zarząd parafii.

• 1835-41 – książę Konstanty Czartoryski – jako kolator – funduje Unitom obecną, murowana świątynię w Drelowie, ponieważ drewniana spłonęła. 

• 1874 – w wyniku prześladowań przez prawosławny carat 13 Unitów ponosi śmierć męczeńską przed frontonem cerkwi, a 10 osób – znanych z imienia i nazwiska – umiera wkrótce od pobicia. Wszyscy bronili jedności ze Stolicą Apostolską w Rzymie. Ostatni proboszcz unicki, ks. Teofil Welinowicz /+1888, spoczywa na tutejszym cmentarzu/, syn Jana przechodzi na prawosławie. 

• 1912-15 – unici budują w Horodku stylową, dużą kaplicę z cegły.

• 1919 – erygowanie w Drelowie parafii  rzymsko-katolickiej w Diecezji Janowskiej, obecnie Siedleckiej.

• 1932 –  Michał i Mariana Zieniukowie fundują murowaną kaplicę św. Michała na cmentarzu grzebalnym.

• 1933 –  budowa drewnianej kaplicy przez mieszkańców w Łózkach.

• 1939 –  budowa drewnianej kaplicy przez mieszkańców w Przechodzisku.

• 1940-1944 – prawosławni okupują kościół parafialny, a katolicy modlą się w Horodku.

• 1975 –  budowa wikariatu i sali katechetycznej.

• 1984 –  budowa murowanej, dużej kaplicy filialnej w Żerocinie.

• 1999 –  budowa murowanej plebani